Plac Wolności z Magistratem

Plac Wolności w Białej Podlaskiej pulsuje historią, która sięga XVI wieku, kiedy to rynek miejski stał się sercem rozwijającego się grodu nad Krzną. Spacerując po tym miejscu, czułem, jak wieki splatają się w mozaice kolorowych kamienic i dostojnego Magistratu, dominującego nad przestrzenią. To tutaj, po odzyskaniu niepodległości w 1919 roku, dawny rynek przemianowano na Plac Wolności, nadając mu symboliczny wymiar wolności i odrodzenia.

Historia Placu Wolności

Rynek miejski narodził się w XVI wieku za sprawą Aleksandra Radziwiłła, który potwierdził prawa miejskie Białej Podlaskiej. Na przełomie XVIII i XIX wieku wokół placu wyrastały jednopiętrowe kamieniczki, tworząc zwartą zabudowę, która przetrwała do dziś mimo wojen i zmian politycznych. W latach 30. XX wieku plac tętnił życiem cotygodniowych targów, gdzie handlarze rozkładali kramy z towarami z Podlasia i dalej, a echo transakcji mieszało się z gwarem mieszkańców.

Podczas II wojny światowej Plac Wolności stał się miejscem tragedii – naziści urządzali tu publiczne egzekucje, pozostawiając mroczną kartę w pamięci pokoleń. Po wojnie, w 2000 roku, gruntowna rewitalizacja nadała mu obecny, urokliwy wygląd z brukowaną nawierzchnią i zadbanymi skwerami, przywracając blask sercu miasta.

Architektura Magistratu

Magistrat, wzniesiony w 1835 roku, był pierwszym budynkiem w Białej Podlaskiej mieszczącym siedzibę władz miejskich – jego klasycystyczna fasada z boniowanymi pilastrami i wysoką wieżą zegarową góruje nad placem. Z bliska widać detale: gładkie tynki w odcieniach kremu, rytmiczne okna arkadowe na parterze i zegar, którego tykanie odlicza czas historii miasta. W 1920 roku to właśnie tu nadano honorowe obywatelstwo marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, co upamiętniono tablicą pamiątkową na elewacji.

Przebudowa w latach 2001-2003 rozszerzyła budynek, zachowując oryginalny charakter – dziś pełni funkcję Urzędu Miejskiego, a wieża z dzwonem dodaje majestatu całemu kompleksowi. Spacerując wokół, podziwiałem, jak Magistrat harmonijnie wpisuje się w otoczenie, kontrastując z lżejszą architekturą sąsiednich kamienic.

Kamienice i Austeria wokół Placu

Otoczenie Magistratu tworzą eklektyczne kamienice z XIX i XX wieku – ich fasady zdobią stiuki, balkony wsparte na wspornikach i portale z ornamentami roślinnymi, malowane w pastelowych barwach. W północno-wschodnim narożniku wyróżnia się Austeria Radziwiłłowska z 1777 roku, przebudowana około 1830 – dawny zajazd z stajnią i wozownią, dziś eklektyczny budynek z arkadami i detalami przypominającymi o handlowej przeszłości placu.

Te budynki, wpisane w rejestr zabytków, tworzą zwarty pierścień wokół placu, gdzie każdy detal – od żeliwnych latarni po drewniane drzwi z kutymi okuciami – opowiada o codziennym życiu minionych epok.

Życie codzienne i wydarzenia

Plac Wolności bije sercem miasta – latem odbywają się tu wakacyjne koncerty, jak seria w 2025 roku z folkowymi zespołami, a zimą jarmarki bożonarodzeniowe i wielkanocne wypełniają przestrzeń straganami z lokalnymi przysmakami i rzemiosłem. Widziałem, jak podczas Jarmarku Michałowego polonez międzypokoleniowy splatał pokolenia, a potańcówki przy kapeli Caravana rozbrzmiewały echem pod wieczornym niebem.

To miejsce spotkań: skwerki z ławkami zapraszają do odpoczynku, a fontanna w centrum mieni się kroplami w słońcu. W pobliżu działa Centrum Informacji Turystycznej przy Placu Wolności 10, skąd wyruszają spacery po innych atrakcjach Białej Podlaskiej.

Informacje praktyczne

– Dojazd: Plac Wolności leży w ścisłym centrum Białej Podlaskiej; pociągi z Warszawy docierają na dworzec (ul. Stacyjna 1, kasy 5:30-20:00), stamtąd spacer 10-15 minut. Autobusy PKS zatrzymują się w pobliżu; samochodem parkowanie na otaczających ulicach (płatne strefy). – Bilety i godziny: Plac i Magistrat (z zewnątrz) dostępne bezpłatnie 24/7; wejście do Urzędu Miejskiego w godzinach urzędowych (pon-pt 8:00-16:00). Wydarzenia sezonowe bez biletów, szczegóły na bialapodlaska.pl. – Zwiedzanie: Najlepiej pieszo; rowerem po ścieżkach wzdłuż Krzny. Centrum Informacji Turystycznej (Plac Wolności 10, tel. 83 341 67 30) czynne pn-pt 9:00-17:00, sob. 10:00-14:00 – mapy i przewodniki gratis.

Podsumowanie

Plac Wolności z Magistratem to kwintesencja Białej Podlaskiej – harmonia historii, architektury i tętniącego życia, gdzie każdy kamień placu nosi ślad wieków. Od XVI-wiecznego rynku po współczesne festiwale, miejsce to ewoluowało w symbol podlaskiej tożsamości, zapraszając do odkrywania warstw przeszłości w otoczeniu zabytkowych murów.